Izraelskie kampusy

Izraelskie kampusy

Izraelskie uczelnie — Uniwersytet Hebrajski, Ben Guriona i Ariel — wspierają politykę wysiedleń, eskalując konflikt z Palestyńczykami. Uniwersytet Hebrajski współpracuje z policją, umożliwiając jej inwigilację palestyńskiego osiedla Al-Issawiya. Uniwersytet Ben Guriona stanowi ważne zaplecze dla działań związanych z rozmieszczeniem wojsk w rejonach Negewu, gdzie Beduini są brutalnie wysiedlani. Uniwersytet Ariel, założony na okupowanych terenach Zachodniego Brzegu, stanowi dla państwa izraelskiego ośrodek nielegalnej kolonizacji, co budzi międzynarodowy sprzeciw.

Uniwersytet Hebrajski

Kampus Uniwersytetu Hebrajskiego na Górze Scopus, wraz z innymi izraelskimi obiektami, odcina palestyńskie osiedle Al-Issawiya od reszty Wschodniej Jerozolimy¹ – od północy, zachodu i południowego zachodu bezpośrednio przylegają do niego Centrum Medyczne Hadassah, kampus Uniwersytetu Hebrajskiego, żydowskie dzielnice French Hill i Tzameret HaBira oraz baza wojskowa Ofarit. Uniwersytet współpracuje również z policją w inwigilacji Palestyńczyków z Al-Issawiya².

Mieszkańcy Al-Issawiya od lat są ofiarami działań izraelskich władz, które zamykają drogi wyjazdowe z osiedla. Blokady te paraliżują codzienne życie Palestyńczyków, utrudniając im dostęp do opieki medycznej, pracy oraz szkół³. Władze burzą również domy mieszkańców, którzy w dodatku nieustannie doświadczają prześladowań ze strony izraelskich patroli policyjnych⁴. Od 2019 roku nasiliły się represje wobec społeczności Al-Issawiya, co doprowadziło do licznych aresztowań, głównie nieletnich¹. Policja stosuje brutalne metody⁵, co zaostrza napięcia i m.in. wywołało starcie, w wyniku którego zastrzelono jednego z cywilów⁶. Udokumentowano także rozmowę, w której funkcjonariusze twierdzą, że ich celem jest eskalacja problemów⁷.

Uniwersytet Hebrajski aktywnie uczestniczy w represyjnych działaniach wobec mieszkańców Al-Issawiya na dwa sposoby: (1) Na wniosek uczelni zablokowano jedną z dróg wyjazdowych z osiedla. (2) Teren kampusu jest wykorzystywany przez izraelską policję jako punkt do obserwacji Al-Issawiya⁸.

Uniwersytet Ben Guriona

Uniwersytet Ben Guriona został powołany głównie jako narzędzie rozbudowy peryferyjnego regionu Negewu, by wspierać jego integrację z resztą narodu izraelskiego⁹. Uczelnia ta pozostaje pod silnym wpływem rządu izraelskiego, co szczególnie uwidacznia się w próbach ograniczania wolności akademickiej, zwłaszcza gdy jej pracownicy podejmują się krytykowania kolonialnej polityki państwa¹⁰. Dodatkowo, instytucja ta ma najniższy odsetek arabskich studentów spośród wszystkich izraelskich uczelni¹¹.

Rozwój uczelni nie tylko bezpośrednio wpłynął na rozwój Beer Szeby, największego Izraelskiego miasta w Negewie, ale również pogłębił znaczenie militarne tego regionu, faworyzując wojskowo-technologiczne kierunki jego wzrostu¹². W 2018 roku uczelnia otrzymała od rządu izraelskiego równowartość 15 milionów dolarów na rozwój jej infrastruktury w związku z przeniesieniem jednostek Sił Obronnych Izraela (IDF) w regiony Negewu, aby „wzmocnić ekosystem akademicko-obronny”¹³. Przesłanką do wybudowania bazy jednostki 8200 IDF w sąsiedztwie kampusu było umożliwienie żołnierzom korzystania z zaawansowanych technologii opracowywanych na uczelni¹¹.

Uniwersytet Ben Guriona jest jednym z najściślej związanych z przemysłem zbrojeniowym uniwersytetów w Izraelu. Współpracuje naukowo i biznesowo z Israel Aerospace Industries, Elbit Systems i Rafael Advanced Defense Systems¹⁴. Jak możemy przeczytać na stronie Elbit Systems: “Jest to porozumienie przekraczające zakres zwykłej współpracy. W jego ramach aktywnie przekształcamy badania naukowe w praktyczne zastosowania. Studenci zaangażowani w nasze projekty otrzymują punkty akademickie za ich pracę, stwarzając wzajemnie korzystne relacje”¹⁵.

Pomimo że Beduini stanowią 25% mieszkańców południowego Negewu, posiadają tam mniej niż 2% ziemi¹⁶. Rdzenni mieszkańcy Negewu są siłą relokowani do kilku wybranych ośrodków, które są jednocześnie zmarginalizowane oraz odcięte od usług i infrastruktury. Według izraelskiego Centralnego Biura Statystycznego pięć najbiedniejszych miejscowości w Izraelu do beduińskie osady¹⁷. Izraelskie władze wysyłają uzbrojonych funkcjonariuszy, którzy obok buldożerów wkraczają do beduińskich wiosek, siłą wypędzając mieszkańców i niszcząc ich domy¹⁸. W przypadku braku reakcji na roszczenia o opuszczenie ziemi wioska Al-Araqib została w 2010 roku zbombardowana, pozostawiając 300 osób bez warunków do życia¹⁶. Izrael nie uznaje dziesiątek miasteczek, w których żyje łącznie prawie 90 000 Beduinów, przez co uniemożliwia podłączenie ich do sieci usług i infrastruktury, jak woda, prąd, oczyszczalnia ścieków i wywóz śmieci. Działania te, niszczenie domostw i siłowe wypędzanie, naruszają Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, który Izrael ratyfikował w 1991 roku¹⁶.

Uniwersytet Ariel

Osiedle Ariel na Zachodnim Brzegu powstało, by umocnić izraelską kontrolę nad zachodnią częścią tego obszaru, w tym stworzyć “żydowską barierę” od palestyńskich ośrodków¹⁹. Budowa punktów kontrolnych i osiedli żydowskich przez izraelskie władze miała kluczowy wpływ na losy tych terenów. Doprowadziła do odcięcia palestyńskich wsi od miasta Salfit oraz ich fragmentaryzację²⁰. Ponadto, administracja izraelska przyzwalała na budowę poza ustalonymi liniami demarkacyjnymi²¹. W wyniku przejmowania ziem miejscowa ludność utraciła część swoich miejsc zamieszkania, a te, które pozostały w ich rękach, są zanieczyszczane odpadami z izraelskich osiedli²². Mieszkańcy są również nękani przez izraelskie oddziały wojskowe²³.

Uniwersytet Ariel powstał w celu wzmocnienia osadnictwa w Ariel i stworzenia pozorów legalności w przejmowaniu ziem z terenów okupowanych przez Izrael. Posłużył również jako impuls do wzmożonych inwestycji mieszkalnych do tego stopnia, że Ariel reklamowano jako “miasto studenckie”¹². Sam uniwersytet promuje się przez odniesienie do wartości narodowo-syjonistycznych, pisząc o sobie m.in: “Odważny, nowy duch uniwersytetu płynie z Ziemi Izraela, ojczyzny Biblii, do serca akademii”²⁴.

Budowaniem domów studenckich zajmowała się m.in. Kedma. To stowarzyszenie dofinansowywane przez rząd Izraela i ruch Amana²⁵. Amana to organizacja wspierająca żydowskie osadnictwo, jej dyrektorem generalnym jest były terrorysta Ze’ev Hever, a w czerwcu 2024, Kanada nałożyła na nią sankcję za przemoc wobec Palestyńczyków i ich mienia²⁶. Poza budowaniem mieszkań dla studentów organizacja ta funduje stypendia, w ramach których należy odbyć wolontariat na wsi. Częścią tej bezpłatnej pracy społecznej jest ochrona nielegalnych rancz, znajdujących się na ziemiach Palestyńczyków²⁵. Dodatkowo, studenci Uniwersytetu Ariel otrzymywali punkty akademickie (ang. academic credits) za wolontariat w nielegalnych placówkach, pełniąc tam rolę ochroniarzy²⁷. Ich aktywność wspiera przez to politykę osadniczą izraela, polegającą na wypieraniu mieszkańców i budowaniu systemu nadzoru na terenach Zachodniego Brzegu, gdzie w wyniku ustanowienia licznych punktów kontrolnych, wojsko ograniczyło dostęp Palestyńczyków do ich ziem²⁸.

W odróżnieniu od innych uniwersytetów izraelskich Uniwersytet Ariel został założony na terenach okupowanych, co oznacza, że władza prawna Izraela jest w tym rejonie ograniczona przede wszystkim do instytucji wojskowych, a sama uczelnia znajduje się de facto poza Izraelem. Terytorium okupowane jest poza jurysdykcją Rady ds. Szkolnictwa Wyższego Izraela, dlatego Ariel początkowo był kolegium pod opieką Uniwersytetu Bar-Ilana¹². Aby obejść to ograniczenie prawne, powołano nowy organ zarządzany przez dowództwo wojskowe – Radę ds. Szkolnictwa Wyższego w Judei i Samarii²⁹. Ostatecznie, to właśnie dowództwo IDF podjęło decyzję o nadaniu Ariel statusu uniwersytetu³⁰.

W 2013 roku Rada ds. Szkolnictwa Wyższego Izraela formalnie uznała Ariel za uniwersytet. Na głosowaniu nie było jednak obecnych nawet połowy członków z powodu krótkiego terminu zwołania, a jedna z członkiń po tym incydencie opuściła radę, która stała się według niej “narzędziem politycznym”³¹. Sama decyzja rady była kluczowa ze względu na zbliżający się proces Sądu Najwyższego w sprawie petycji Rady Rektorów Uniwersytetów Izraelskich (The Council of Presidents of Israeli Universities) o nieuznanie Ariel za uniwersytet.

Izraelskie Stowarzyszenie Socjologiczne skrytykowało Uniwersytet Ariel, jako utworzony z naruszeniem prawa międzynarodowego i wbrew zasadom Rady ds. Szkolnictwa Wyższego²⁷. Powstała także międzynarodowa kampania Noarielties, przeciw uznaniu Ariel za Uniwersytet i podtrzymywania z nim więzi³². Szerokim echem odbiły się między innymi wezwania do bojkotu organizowanej w 2018 roku na Uniwersytecie Ariel konferencji poświęconej kosmologii i fizyce cząstek elementarnych³³.